SASI Harddisk Hurdaları

SASI Harddisk Hurdaları : Elektronik dünyanın hızlı gelişimiyle birlikte bilgisayar donanımları da sürekli yenileniyor. Geçmişte bilgisayarların kalbi sayılabilecek donanımlardan biri de SASI (Shugart Associates System Interface) harddisklerdir. Günümüzde bu diskler teknolojik olarak kullanılmasa da, hurda ve geri dönüşüm sektöründe önemli bir yere sahiptir. Özellikle elektronik atıkların çevreye verdiği zarar göz önüne alındığında, eski SASI harddisk hurdalarının değerlendirilmesi hem ekonomik hem de çevresel açıdan büyük önem taşımaktadır.

SASI Harddisklerin Tarihçesi

SASI, 1979 yılında Shugart Associates tarafından geliştirilen bir arayüzdür. Bu sistem, bilgisayar ve disk sürücüsü arasındaki veri iletişimini standartlaştırmak amacıyla ortaya çıktı. Aslında SASI, daha sonradan SCSI (Small Computer System Interface) standardının atasıdır.

İlk olarak 1981 yılında ticari ürünlerde kullanılmaya başlandı.
SASI, dönemin bilgisayarları için yüksek kapasiteli depolama ve hızlı erişim imkânı sağlıyordu.
Daha sonra geliştirilen SCSI protokolü ile uyumlu hale gelmesi, bu teknolojinin önemini artırdı.

Bugün artık üretimi yapılmayan SASI harddiskler, yalnızca eski bilgisayarlarda, laboratuvarlarda veya hurda olarak bulunabiliyor. Bu nedenle elektronik hurdacılar için nadir ama değerli bir hurda türüdür.

SASI Harddisklerin Temel Özellikleri

SASI harddisklerin günümüzdeki SSD veya modern HDD’lere göre çok geri kalmış olduğu açıktır. Ancak dönemin teknolojisi için devrim niteliğinde sayılırlardı.

Başlıca teknik özellikleri şunlardır:

Depolama Kapasitesi: Genellikle 5 MB ile 80 MB arasında değişiyordu.
Bağlantı Arabirimi: 50 pinli SASI/SCSI kablo sistemi kullanılırdı.
Erişim Süresi: Ortalama 85-100 ms aralığında idi.
Dönüş Hızı: 3600 RPM civarında çalışırlardı.
Boyut: 5,25 inç form faktörü yaygındı.
Enerji Tüketimi: Yüksek güç tüketimi nedeniyle ısınma sorunu yaşarlardı.

Bugünün terimleriyle bakıldığında son derece düşük performanslı olsalar da, 80’li yıllarda iş istasyonları ve sunucular için vazgeçilmezdi.

SASI Harddisklerin Hurda Olarak Değeri

SASI Harddisk Hurdaları günümüzde çalışır durumda bulunsa bile işlevsel anlamda kullanılmaz. Çünkü:

Modern bilgisayarlarla uyumlu değildir.
Kapasitesi günlük ihtiyaçlar için yetersizdir.
Daha hızlı ve ucuz alternatifler (SSD ve modern HDD) mevcuttur.

Ancak bu diskler hurda değeri açısından önemlidir. Bunun nedeni, içlerinde bulunan değerli metaller ve geri dönüştürülebilir malzemelerdir.

SASI Harddisklerde Bulunan Hurda Malzemeler

Alüminyum gövde: Hafif ama dayanıklı bir yapı sağlar, geri dönüşümde yüksek oranda değerlendirilir.
Bakır teller: Motor sargılarında ve elektronik kartlarda bulunur.
Altın kaplama bağlantılar: Veri aktarımında oksitlenmeyi engellemek için kullanılmıştır.
Nadir toprak elementleri: Disk plakalarında ve mıknatıslarda yer alabilir.
Elektronik kart (PCB): İçinde çeşitli değerli metaller barındırır.

Hurda SASI Harddisklerin Geri Dönüşüm Süreci

Elektronik hurdaların geri dönüşümü dikkatli yapılmalıdır. Çünkü yanlış yöntemler hem çevreye hem de insan sağlığına zarar verebilir.

1. Toplama ve Ayrıştırma

SASI harddisk hurdaları, bilgisayar hurdalarıyla birlikte toplanır. Daha sonra:

Kasadan çıkarılır,
Vidalar sökülür,
Elektronik devre kartları ayrıştırılır.

2. Mekanik Parçaların İşlenmesi

Disk plakaları, gövde ve motor kısımları ayrı ayrı işlenir. Alüminyum ve çelik parçalar hurda metal eritme tesislerine gönderilir.

3. Elektronik Kartların Geri Dönüşümü

Harddisk üzerindeki PCB kartlarında:

Altın, gümüş, paladyum gibi kıymetli metaller bulunabilir.
Kimyasal ve termal işlemlerle bu metaller ayrıştırılır.

4. Veri Güvenliği

Bir diğer önemli nokta ise veri güvenliğidir. Her ne kadar SASI harddiskler günümüzde kullanılmasa da, üzerinde hâlâ eski veriler bulunabilir. Bu nedenle:

Disk plakaları fiziksel olarak imha edilmeli veya
Özel manyetik silme cihazlarıyla veriler yok edilmelidir.

Çevresel ve Ekonomik Önemi

Elektronik hurdaların geri dönüşümü hem çevreye katkı sağlar hem de ekonomiye kazanç getirir.

Çevresel Katkılar

Elektronik atıkların doğaya karışmasını önler.
Ağır metallerin (kurşun, cıva vb.) toprağa ve suya sızmasını engeller.
Doğal kaynakların daha az tüketilmesini sağlar.

Ekonomik Katkılar

Geri kazanılan metaller yeni ürünlerde kullanılabilir.
Hurda alım satımı sektöre istihdam yaratır.
Nadir bulunan elementlerin geri kazanımı, ithalat ihtiyacını azaltır.

SASI Harddisk Hurdalarının Koleksiyon Değeri

Her ne kadar çoğu kişi için hurda olsa da, bazı SASI harddiskler koleksiyoncular için tarihi değer taşır.

Özellikle ilk nesil IBM, DEC veya HP sistemlerinden çıkan SASI diskler, nostaljik donanım toplayıcıları tarafından aranır.
Bu tür cihazlar hurda fiyatının birkaç katına alıcı bulabilir.

Dolayısıyla elinizde SASI harddisk varsa, önce çalışır durumda olup olmadığını test etmek ve koleksiyonculara sunmak mantıklı olabilir.

Türkiye’de Elektronik Hurda Piyasasında SASI Diskler

Türkiye’de elektronik hurda piyasası özellikle anakart, kablo ve bakır üzerine yoğunlaşmıştır. Ancak SASI gibi eski diskler:

Daha nadir bulunduğu için yüksek gram fiyatına sahip olabilir.
Çoğu zaman PCB kartları değerli olduğu için alınır.
Büyük şehirlerdeki hurdacılar tarafından tercih edilir.

SASI Harddisk Hurdaları bilgisayar tarihinin erken dönemlerinde önemli bir yere sahipti. Bugün artık kullanılmıyor olsalar da, hurda ve geri dönüşüm sektörü için hâlâ değerlidirler. İçerdikleri alüminyum, bakır, altın ve nadir elementler sayesinde ekonomiye katkı sağlarken, doğru yöntemlerle geri dönüştürüldüklerinde çevreyi de korurlar.

Hem elektronik atıkların azaltılması hem de sürdürülebilir bir gelecek için SASI harddisk hurdalarının doğru şekilde toplanması, ayrıştırılması ve geri dönüştürülmesi büyük önem taşır.