ST-506 Harddisk Hurdaları : Bilgisayar teknolojisinin hızlı gelişiminde depolama aygıtlarının rolü büyüktür. 1980’li yılların başında piyasaya sürülen ST-506 harddisk, bilgisayar tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bugün günlük kullanımdan kalkmış olsa da, bu diskler hurda piyasasında ve geri dönüşüm sektöründe hala önemlidir.
ST-506 Harddisklerin Tarihçesi
ST-506, 1980 yılında Seagate Technology tarafından üretilen ve adını da bu modelden alan ilk sabit disk sürücüsüdür.
- Kapasitesi: 5 MB
- Form faktörü: 5,25 inç
- Arabirim: Seagate’in geliştirdiği ST-506 arayüzü, uzun yıllar endüstri standardı olarak kullanıldı.
- Fiyat: İlk çıktığında binlerce dolar değerindeydi.
ST-506 modeli, daha sonra çıkan ST-412 (10 MB) gibi modellerle geliştirildi ve bilgisayar dünyasında yaygın şekilde kullanıldı. 1980’lerin ortalarına kadar PC’lerde en çok tercih edilen sabit disk tipiydi.
Bugün işlevsel olmasa da, bu diskler koleksiyoncular ve hurda geri dönüşüm sektörü için değerini korumaktadır.
ST-506 Harddisklerin Temel Özellikleri
ST-506 harddiskler, günümüz teknolojisiyle kıyaslandığında oldukça ilkel görünse de, döneminin devrim niteliğindeki donanımlarıydı.
Teknik Özellikler
- Depolama Kapasitesi: 5 MB (ST-506), 10 MB (ST-412)
- Dönüş Hızı: 3600 RPM
- Ortalama Erişim Süresi: 85 ms civarında
- Veri Transfer Hızı: 5 Mbit/s
- Bağlantı Arabirimi: ST-506/412 arayüzü (daha sonra ESDI ve IDE öncesi standart)
- Plaka Sayısı: Genellikle 2 plaka kullanılıyordu
- Kafa Teknolojisi: Manyetik okuma/yazma kafaları
- Form Faktörü: 5,25 inç tam yükseklik (yaklaşık iki modern DVD sürücü yüksekliği)
Fiziksel Özellikler
- Ağır ve hantal yapısı vardı (yaklaşık 2,5 kg).
- Çalışırken çıkardığı sesler oldukça yüksekti.
- Güç tüketimi fazlaydı ve ciddi ısınma sorunu yaşatıyordu.
Neden Hurda Olarak Değerlendirilir?
ST-506 diskler günümüzde hiçbir pratik kullanım alanına sahip değildir:
- Kapasite son derece düşüktür. 5 MB, günümüzde bir fotoğraf dosyasından bile küçük.
- Arayüz uyumsuzluğu vardır. Modern bilgisayarlarda kullanılamaz.
- Performansı yetersizdir. Milisaniyelerle ölçülen gecikme süreleri bugünün gigabayt hızlarıyla kıyaslanamaz.
Dolayısıyla bu diskler hurda ve geri dönüşüm malzemesi olarak değerlendirilmektedir.
ST-506 Harddisklerde Bulunan Hurda Malzemeler
ST-506 Harddisk Hurdaları söküldüğünde birçok değerli malzeme ortaya çıkar.
1. Metal Aksam
- Alüminyum gövde: Hafif ama sağlam yapısı nedeniyle geri dönüşümde yüksek değer taşır.
- Çelik parçalar: Mekanik dayanıklılık sağlar ve hurda metal kategorisine girer.
2. Elektronik Kartlar (PCB)
- Kart üzerinde bakır yollar, altın kaplamalı konnektörler ve çeşitli yarı iletkenler bulunur.
- Özellikle altın, gümüş, paladyum gibi değerli metaller geri kazanılabilir.
3. Manyetik Plakalar
- Alüminyum taban üzerine manyetik kaplama yapılmıştır.
- Yüksek hassasiyetli yapıları nedeniyle veri güvenliği açısından imha edilmesi gerekir.
4. Mıknatıslar ve Motor
- Disk motoru ve kafa hareket mekanizmasında güçlü neodimyum mıknatıslar bulunur.
- Bu mıknatıslar hem geri dönüşüm hem de yeniden kullanım açısından değerlidir.
ST-506 Harddisklerin Geri Dönüşüm Süreci
Elektronik hurdaların geri dönüşümü uzmanlık gerektirir. Yanlış yöntemler hem çevreye zarar verir hem de ekonomik kayba yol açar.
1. Toplama ve Söküm
- Harddiskler hurda bilgisayarlardan sökülür.
- Vidaları açılarak gövde, plaka, elektronik kart ve motor ayrı ayrı ayrıştırılır.
2. Metal Geri Dönüşümü
- Alüminyum gövde eritilerek yeniden kullanılabilir.
- Çelik parçalar hurda metal geri dönüşüm tesislerine gönderilir.
3. Elektronik Kartların İşlenmesi
- PCB kartlar kimyasal ve mekanik yöntemlerle işlenir.
- Altın, gümüş ve bakır geri kazanılır.
4. Manyetik Plakaların İmhası
- Veri güvenliği için plakalar ya parçalanır ya da yüksek sıcaklıkta eritilir.
- Bazı tesislerde manyetik silme cihazlarıyla veri yok etme işlemi yapılır.
5. Mıknatısların Ayrıştırılması
- Neodimyum mıknatıslar çıkarılır ve sanayi sektöründe tekrar kullanılabilir.
Veri Güvenliği Açısından Önemi
ST-506 harddiskler çok eski olsa da, üzerlerinde halen kurumsal veya kişisel veriler bulunabilir.
- Eski şirket kayıtları, mühendislik dosyaları veya yazılımlar bu disklerde saklanmış olabilir.
- Geri dönüşüm öncesi mutlaka fiziksel imha yapılmalıdır.
Çevresel ve Ekonomik Katkılar
Çevresel Katkılar
- Elektronik atıkların doğaya karışmasını engeller.
- Ağır metallerin toprağa ve suya sızması önlenir.
- Geri dönüştürülen metaller sayesinde maden çıkarımına olan ihtiyaç azalır.
Ekonomik Katkılar
- Hurda metallerden elde edilen değer ekonomiye kazandırılır.
- Nadir elementler (paladyum, neodimyum vb.) geri kazanılarak ithalat ihtiyacı düşer.
- Elektronik hurda sektörü istihdam sağlar.
ST-506 Harddisklerin Koleksiyon Değeri
Her ST-506 harddisk hurda değildir. Bazıları:
- Nadir modeller (ör. ilk nesil Seagate üretimleri)
- Çalışır durumda olanlar
- Orijinal IBM PC/XT sistemlerinde çıkanlar
koleksiyoncular tarafından yüksek fiyatlara alınabilir. Bu nedenle bir diski hurdaya vermeden önce koleksiyon piyasasında araştırmak faydalıdır.
Türkiye’de ST-506 Harddisk Hurdaları
Türkiye’de elektronik hurda sektörü oldukça gelişmiştir.
- Genelde anakart, kablo ve bakır hurdaları öne çıkmaktadır.
- Ancak ST-506 gibi eski sabit diskler nadir bulunduğu için özel bir ilgi görür.
- İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerdeki hurdacılar bu tür parçaları özellikle toplar.
Harddisk Hurdaları bilgisayar tarihinin en önemli depolama cihazlarından biridir. 1980’li yıllarda sundukları 5 MB kapasite, o dönemin devrimsel yeniliklerinden sayılmıştır.
Bugün teknolojik olarak geçerliliğini yitirmiş olsalar da:
- Hurda değerleri (alüminyum, bakır, altın, mıknatıslar)
- Geri dönüşüm potansiyelleri
- Koleksiyon değeri
sayesinde önemini korumaktadır.
Çevreyi korumak, ekonomiye katkı sağlamak ve elektronik atıkları en verimli şekilde değerlendirmek için ST-506 harddisk hurdalarının doğru yöntemlerle geri dönüştürülmesi şarttır.